Celiakia i dieta bezglutenowa

Celiakia (choroba trzewna) jest to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym. To trwała nietolerancja glutenu, który jest białkiem zapasowym, występującym w zbożach (pszenicy, jęczmieniu i życie). Toksyczny dla organizmu gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, a efektem tego jest zaburzone wchłanianie witamin, składników mineralnych i innych wartościowych substancji.

Celiakia tak naprawdę jest chorobą na całe życie, mogą zdarzyć się okresy gdzie po czasie stosowania diety tolerancja na gluten się poprawia, objawy ze strony układu pokarmowego są łagodniejsze, ale tak naprawdę nigdy się z niej nie wyrasta. Objawy mogą się nasilić,Gluten_free powrócić np.podczas stresowych sytuacji lub po zajściu w ciążę u kobiet.

Celiakia jawna, pełnoobjawowa to najczęściej:

  • utrata masy ciałą

  • bóle, wzdęcia, powiększenie obwodu brzucha

  • biegunki tłuszczowe lub wodniste, czasem zaparcia

  • zaburzenia w rozwoju dzieci, w tym głównie zaburzenia wzrostu (często mylnie za zbyt niski wzrost dzieci obarcza się choroby tarczycy)

  • zmiana usposobienia (nadpobudliwość, zmęczenie, apatia, stany depresyjne)

  • z powodu upośledzonego wchłaniania niedobory witamin i składników mineralnych (żelaza, kwasu foliowego, witamin z grupy B)

Czasami choroba nie daje żadnych objawów lub objawy są niecharakterystyczne, dopiero dokładna dignostyka pozwala na wykrycie choroby.

Diagnostyka:

Lekarz pierwszego kontaktu powinien wystawić skierowanie do alergologa lub gastroenterologa (gastronterologa dziecięcego). Ten z kolei zaleca badania serologiczne z krwi, zazwyczaj oznacza się stężenie przeciwciał przeciw endomysium mięśni gładkich (EmA), przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) lub inne w zależności od wyników i wywiadu (może to być biopsja jelita cienkiego, badania genetyczne).

Powikłania nie leczonej celiakii:

  • zaburzenia płodności u kobiet (poblem z zajściem w ciąże, poronienia, niekorzystny wpływ na rozwój płodu, wczesna menopauza, skrócenie okresu płodnego)

  • u mężczyzn – obniżenia jakości nasienia, obniżenia potencji

  • zmiany kostne, osteoporoza (spowodowane gorszym wchłanianiem wapnia, wit.D)

  • u dzieci – niedobór masy ciała, niski wzrost

  • niedokrwistość spowodowana złym wchłanianiem żelaza, kwasu foliowego, wit.B12

  • choroby nerek

  • zmiany skórne

  • zaburzenia układu nerwowego

 

Leczenie:

Niestety nie wynaleziono jeszcze lekarstwa na ta chorobę, jedynym sposobem leczenia jest przestrzeganie diety bezglutenowej. Należy unikać więc wszystkich produktów, gdzie możliwy jest dodatek glutenu, a więc produktów z jęczmieniem, pszenicą, żytem, orkiszem, pszenżytem. Kontrowersyjny jest owies, ponieważ czasami chorzy na celiakie dobrze gotolerują, a czasami niewielka jego ilość może spowodować problemy gastryczne. Osoby z tolerancją powinny kupować owies z Finlandii, wolny od zanieczyszczeń, ponieważ Polski bardzo często w procesie przechowywania, technologii, pakowania zostaje zanieczyszczony glutenem. Produkty naturalnie wolne od glutenu to: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, a także mięso, owoce i warzywa.

Bardzo ciężko jest przestrzegać diety, ale na szczęście w sklepach ze zdrową żywnością można kupić coraz więcej produktów bezglutenowych (oznaczonych znaczkiem przekreślonego kłosa), producenci pracują nad tym, aby smak tych produktów był coraz lepszy, a asortyment coraz bogatszy. Dodatkowo dietę można wzbogacić o świeże warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, nabiał, mięso. Trzeba pamiętać, aby nie dopuścić do jeszcze większego niedoboru składników, a to można uzyskać tylko przez urozmaiconą dietę.

 

Istotne informacje: w gabinecie możesz uzyskać szczegółowe informacje odnośnie diety:

  • jakie produkty możesz spożywać

  • gdzie szukać produktów bezglutenowych

  • pułapki, które czekają na chorych, czyli gdzie kryje się gluten

  • urlop i wakacje z dietą, jedzenie na mieście – jak sobie nie zaszkodzić,

  • planowanie ciąży, a celiakia

  • jak uzupełnić witaminy i składniki mineralne – czym zastąpić niedozwolone produkty

  • technologia sporządzania potraw

  • jak sobie radzić z zaparciami lub biegunkami

  • właśnie zdiagnozowano u ciebie chorobę? – nie taki diabeł straszny, jak go malują, im więcej wiesz o diecie, tym łatwiej ją przestrzegać

Restauracje wychodząc na przeciwko chorym na celiakie oferują już potrawy wolne od glutenu, dlatego warto zawsze zapytać kelnera czy może Ci zaproponowac coś z tej oferty. Należy wybierać tylko sprawdzone miejsca, gdzie pracownicy i właściciele znają istotę choroby i wiedzą, że nawet niewielka ilość glutenu, wprowadzona do potrawy np.przypadkowo może choremu zaszkodzić.

Sałatka z soi, papryki i pomidorówsalatka z soi, papryki i pomidora

soja (nasiona suche)

papryka zielona (ewentualnie czerwona lub żółta)

pomidor

cebula

szczypior

sos: oliwa z oliwek, ocet balsamiczny

przyprawy: pieprz czarny, pieprz cytrynowy, zioła (np.bazylia, estragon), natka pietruszki

Soję zalewamy wrzątkiem i pozostawiamy na noc. Następnego dnia przed gotowaniem odlewamy wodę w której przez noc moczyła się soja i zalewamy nową. Gotujemy do miękkości. Ugotowaną – studzimy.

Paprykę i cebulę – kroimy w kostkę. Do słoiczka wlewamy: oliwę z oliwek, ocet balsamiczny, przyprawy, zakręcamy i energicznie wstrząsamy do połączenia się składników. Polewamy sałatkę, dodajemy pokrojony szczypior i natkę – mieszany i ewentualnie doprawiamy do smaku.

Sałatka jest bardzo dobrym źródłem białka (soja), witamin (wit. C, beta karoten i składników mineralnych – potas, żelazo, magnez, wapń, fosfor).